Utworzony został w grudniu 1958 na mocy Europejskiego Układu Monetarnego, zawartego w 1955 przez kraje członkowskie Organizacji Europejskiej Współpracy Gospodarczej (OEEC), przekształconej na mocy układu z 14. XII. 1960 w Organizację Współpracy i Rozwoju Gospodarczego (układ ten ma wejść w życie jesienią 1961). Europejski Układ Monetarny przewidywał, że z chwilą likwidacji Europejskiej Unii Płatniczej utworzony zostanie E.F.W. i Wielostronny System Rozrachunków. W ten sposób miała być utrzymana i wzmocniona współpraca monetarna, jaka istniała między krajami członkowskimi w okresie ponad ośmioletniej działalności Europejskiej Unii Płatniczej, której mechanizm kredytowo-rozliczeniowy stawał się jednak przestarzały w miarę stopniowego łagodzenia przez te kraje ograniczeń dewizowych i powrotu do ograniczonej wymienialności walut. Zadaniem E.F.W. jest ułatwianie działalności Wielostronnego Systemu Rozrachunków i udzielanie krajom członkowskim krótkoterminowych, maksymalnie dwuletnich kredytów w celu umożliwienia im pokonywania przejściowych trudności bilansu płatniczego w przypadku, gdyby trudności te zagrażały utrzymaniu liberalizacji wymiany towarowej. Kredyty E.F.W. mają zapobiec nadmiernej niestałości kursów wymiennych i stosowaniu dewaluacji dla celów konkurencyjnych w handlu zagranicznym. Zmiana parytetu kursowego przez jakiś kraj w celu polepszenia swego bilansu handlowego w przypadku przejściowych trudności płatniczych wywołałaby bowiem natychmiast wyścig dewaluacyjny wśród pozostałych krajów, które w ten sposób usiłowałyby uniknąć pogorszenia swojej pozycji handlowej.